SKĐS – Lo ngại nguồn nước sạch không bảo đảm, một số gia đình đã sử dụng máy lọc nước RO có hệ thống lọc thẩm thấu ngược vì những quảng cáo ưu điểm vượt trội tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu máy lọc nước RO là như thế nào, có ưu điểm và hạn chế gì.
1. Máy lọc nước RO là gì?
NỘI DUNG
Thẩm thấu ngược được đánh giá là một trong những hình thức lọc nước hiệu quả nhất vì không giống như các hệ thống lọc hóa học hoặc carbon, sử dụng một số vật liệu nhất định để thu hút hoặc nhắm trực tiếp vào các chất gây ô nhiễm trong nước, thẩm thấu ngược hoạt động bằng cách đẩy nước qua vật liệu lọc cực nhỏ.
Màng bán thấm trong máy lọc nước RO có kích thước lỗ khoảng 0,0001 micron, chỉ cho phép các phân tử nước nhỏ đi qua và thu giữ bất kỳ phân tử chất gây ô nhiễm, vật liệu hữu cơ hoặc thậm chí muối nào lớn hơn. Ban đầu hệ thống này được thiết kế để khử muối trong nước biển và giảm các chất gây ô nhiễm hóa học cao như kim loại nặng. Thẩm thấu ngược hiện được sử dụng trong nhiều khu vực, nhiều đơn vị và cả hộ gia đình.
2. Lọc nước thẩm thấu ngược hoạt động như thế nào?
Thông thường, thẩm thấu là quá trình các phân tử sẽ đi qua màng từ dung dịch có nồng độ yếu hơn sang dung dịch có nồng độ mạnh hơn cho đến khi cả hai dung dịch có cùng nồng độ. Thẩm thấu ngược vẫn là quá trình thẩm thấu cơ bản tương tự, nó chỉ đơn giản bao gồm việc tăng áp suất cao hơn để di chuyển các phân tử nước ra khỏi dung dịch mạnh hơn (nước bị ô nhiễm) và vào dung dịch yếu hơn (nước tinh khiết).
Do các lỗ siêu nhỏ trên bộ lọc màng bán thấm, thẩm thấu ngược không chỉ loại bỏ các chất gây ô nhiễm có thể nhìn thấy rõ ràng như trầm tích và vật liệu hữu cơ lớn hơn mà thậm chí còn có thể loại bỏ các chất hòa tan trong nước. Với cách xử lý lọc nước này khiến thẩm thấu ngược thậm chí sẽ loại bỏ các khoáng chất có lợi có trong nước, nghĩa là nhiều hệ thống thẩm thấu ngược sẽ cho nước chảy ngược qua các lớp khoáng để bổ sung các khoáng chất tích cực đó vào nước.
Không giống như các loại lọc nước khác, thẩm thấu ngược không cần năng lượng nhiệt mà thay vào đó sử dụng một áp suất cực cao. Ví dụ, nước lợ (ở các vịnh và cửa sông) sẽ cần áp suất từ 200 đến 400 áp suất trên mỗi inch vuông (psi) để đẩy nước qua màng thẩm thấu ngược và loại bỏ muối.
3. Lợi ích của lọc nước thẩm thấu ngược
Một số lợi ích của hệ thống lọc nước thẩm thấu ngược bao gồm:
Bộ lọc thẩm thấu ngược loại bỏ gần như tất cả các chất gây ô nhiễm
Thẩm thấu ngược được coi là một trong những cách hiệu quả nhất để loại bỏ các chất gây ô nhiễm trong nước. Ngay cả các bộ lọc thẩm thấu ngược cấp dân dụng cũng có thể loại bỏ tới 99% chì, amiăng và 82 chất gây ô nhiễm bổ sung khác.
Bản chất vi mô của màng lọc thẩm thấu ngược có thể lọc không chỉ các chất gây ô nhiễm lớn hơn mà hầu hết các hệ thống lọc nước bắt được mà còn thực sự có thể loại bỏ các chất hòa tan và khoáng chất trong nước. Điều này là do màng về cơ bản sẽ tách nước thành các phân tử cơ bản khi nó đi qua.
Tốt hơn đáng kể cho môi trường
Đối với những cộng đồng mà lựa chọn duy nhất khác về nước uống là từ chai nhựa dùng một lần, thẩm thấu ngược có thể là một lựa chọn an toàn hơn và thân thiện với môi trường hơn. Mặc dù thẩm thấu ngược lãng phí rất nhiều nước, việc chất đống chai nước bằng nhựa tại các bãi chôn lấp và gây ô nhiễm trong quá trình sản xuất nhựa mang lại một nguy cơ ảnh hưởng xấu đến môi trường cao hơn.
Nước ít khoáng có thể cần thiết cho một số mục đích sử dụng
Một số mục đích sử dụng nước nhất định có thể được hưởng lợi từ nước được lọc qua thẩm thấu ngược. Ví dụ, có đầu bếp nhận thấy nước được lọc bằng thẩm thấu ngược giúp món ăn ngon hơn vì nó không có khoáng chất, bao gồm cả florua được bổ sung.
Người nuôi cá hoặc san hô trong bể cá tại nhà có thể trang bị hệ thống thẩm thấu ngược để cung cấp cho vật nuôi thủy sinh nguồn nước tinh khiết nhất, không chứa chất gây ô nhiễm của con người hoặc bổ sung khoáng chất.
4. Nhược điểm của lọc nước thẩm thấu ngược
Mặc dù ít người phủ nhận lọc thẩm thấu ngược là một trong những hình thức lọc nước an toàn và hiệu quả nhất hiện có, nhưng nó có một số nhược điểm như:
Lãng phí nhiều nước hơn đáng kể so với lượng nước được tạo ra
Một trong những nhược điểm lớn nhất của hệ thống nước thẩm thấu ngược là lãng phí nước. Các nghiên cứu cho thấy các hệ thống thẩm thấu ngược khác nhau có thể lãng phí lượng nước nhiều hơn từ 3 đến 20 lần so với lượng nước chúng tạo ra. Điều này vừa gây lãng phí ở quy mô môi trường vừa gây lãng phí cho những chủ nhà có hóa đơn tiền nước có thể cao hơn đáng kể so với bình thường.
Loại bỏ các khoáng chất có lợi cho sức khỏe trong nước và giảm độ pH
Một nhược điểm khác của lọc nước thẩm thấu ngược là hiệu quả mà các hệ thống lọc nước này không chỉ dừng lại ở các chất gây ô nhiễm xấu. Thẩm thấu ngược cũng sẽ loại bỏ các khoáng chất có lợi cho sức khỏe như canxi, magie, kali và các bicarbonate khác cũng như florua được bổ sung rất tốt cho răng.
Ngoài ra, bằng cách loại bỏ các khoáng chất này, độ pH của nước đã qua xử lý sẽ giảm xuống, khiến nước có tính acid hơn. Mặc dù độ acid này không đủ lớn để ảnh hưởng đến con người, nhưng về lâu dài nước có độ pH thấp hơn sẽ ăn mòn hệ thống ống nước hơn nhiều và có thể loại bỏ chì và đồng khỏi đường ống, thêm những kim loại độc hại đó vào nước.
Loại bỏ các khoáng chất thiết yếu: Quy trình RO làm giảm tổng lượng chất rắn hòa tan xuống 0, nhưng khi làm như vậy, nó cũng loại bỏ tất cả các thành phần bổ sung, bao gồm cả hàm lượng khoáng chất trong nước. Do đó, nước RO tinh khiết nhưng được khử khoáng và chứa ít chất rắn hòa tan quan trọng cũng như các khoáng chất thiết yếu, bao gồm natri, kali, canxi và magie. Về lâu dài, một số chuyên gia cảnh báo nên thận trọng khi sử dụng nước khử khoáng thường xuyên vì nó có thể gây ra sự pha loãng và thiếu hụt khoáng chất.
Giảm độ pH: Theo ý kiến nhận định của Giám đốc điều hành của Tesla Power USA cho rằng hệ thống RO không chỉ loại bỏ tạp chất mà còn loại bỏ các khoáng chất thiết yếu mà cơ thể cần như các loại khoáng thiết yếu, giảm độ pH. Ngoài việc loại bỏ các khoáng chất thiết yếu, quy trình RO còn làm giảm độ pH của nước xuống mức 5-7 pH, khiến nước có tính acid cao hơn. Độ acid và nước có độ pH thấp đều có tác động không tốt đến sức khỏe con người. Hơn nữa, nó cũng ăn mòn hệ thống ống nước và có thể loại bỏ các chất gây ô nhiễm có hại khỏi đường ống đồng thời thêm các kim loại độc hại như chì và đồng vào nước.
Lắp đặt tốn kém và yêu cầu bảo trì đắt tiền
Hệ thống lọc thẩm thấu ngược đắt tiền. Đối với chủ nhà, những hệ thống này phải được trang bị thêm hoàn toàn vào nhà và mặc dù có thể tự thực hiện nhưng đó có thể là một quá trình khó khăn và phức tạp. Sau khi hệ thống thẩm thấu ngược hoạt động, việc bảo trì đúng cách cũng có thể tốn kém và có thể yêu cầu bảo trì chuyên nghiệp để đảm bảo an toàn và hiệu quả đúng cách.
Tham khảo giá thành máy lọc nước trên thị trường Việt Nam, máy lọc nước bán công nghiệp 30l/h có giá gần 8 triệu đồng; Máy lọc nước RO bán công nghiệp 80l/h khoảng trên 10 triệu đồng; hệ thống RO công nghiệp 250l/h có giá thành trên 40 triệu đồng…
5. Các lựa chọn thay thế cho lọc nước thẩm thấu ngược
Mặc dù lọc thẩm thấu ngược là một trong những hình thức lọc nước hiệu quả nhất hiện có nhưng chưa chắc đã là lựa chọn tốt nhất, đặc biệt là ở châu Âu và Bắc Mỹ, nơi hầu hết nước máy đều có thể uống được (có thể uống được theo tiêu chuẩn của WHO, EU và EPA) và có chất lượng rất cao.
Nên xem xét các hệ thống lọc đơn giản hơn, hiệu quả hơn được thiết kế để cải thiện hương vị và loại bỏ nguy cơ chất gây ô nhiễm có thể vẫn còn trong nước máy như sử dụng bộ lọc than hoạt tính có tác dụng bẫy các chất gây ô nhiễm trong than hoạt tính khi nước đi qua.
Những hệ thống này có giá cả phải chăng hơn nhiều và gần như bất kỳ ai cũng có thể cài đặt. Chúng cũng không lãng phí nhiều nước mà vẫn giữ được các khoáng chất tốt cho sức khỏe.
Không thể phủ nhận lọc nước thẩm thấu ngược là một trong những hình thức lọc nước hiệu quả nhất hiện nay nhưng cơ bản nó được thiết kế để cung cấp nước ngọt ở những khu vực khan hiếm nước an toàn và khử muối trong nước biển để có thể uống được. Hệ thống lọc thẩm thấu ngược là phương pháp tốt nhất cho những người không có khả năng tiếp cận với bất kỳ nguồn nước ngọt nào hoặc những người cần nước cực kỳ tinh khiết cho các mục đích sử dụng cụ thể.
6. Những quan điểm khác nhau về nước RO
Khi nói đến việc cung cấp lượng nước cần thiết cho cơ thể, thế giới đã có nhiều cuộc thảo luận về nguồn nước tối ưu. Một số người cho rằng uống nước đóng chai hoặc nước lọc là cách duy nhất để tránh các mối nguy hại cho sức khỏe, trong khi những người khác cho rằng uống nước máy sạch, nước đun sôi đơn giản cũng an toàn. Thậm chí còn có nhiều tranh cãi liên quan đến việc liệu uống nước thẩm thấu ngược (RO) có tốt cho sức khỏe hay không. Nhiều người không đánh giá cao ưu điểm của nước RO và cho rằng đây không phải là loại nước uống lý tưởng. Việc tiêu thụ nước RO có thể không mang lại bất kỳ lợi ích sức khỏe nào vì đây chỉ là nước thường.
Có ý kiến cho rằng việc tiêu thụ nước RO dường như là vô nghĩa và không mang lại kết quả vì nó loại bỏ các thành phần quan trọng khỏi nước. Thậm chí có người còn viện dẫn một số đánh giá của WHO về sự hiện diện của nồng độ tối thiểu/tối ưu của canxi và magie trong nước uống biểu thị “hàm lượng năng lượng”. Do đó, mặc dù máy RO rất hiệu quả trong việc làm sạch nước nhưng chúng cũng loại bỏ canxi và magie, những nguyên tố chịu trách nhiệm sản xuất năng lượng. Vì vậy, họ cho rằng việc tiêu thụ lâu dài nước có tính acid, không có các yếu tố thiết yếu do máy lọc RO tạo ra không tốt cho sức khỏe.
Theo BS. Trần Văn Phúc, Bệnh viện Đa khoa Xanh pôn, nước lọc RO có ưu điểm rất sạch và không ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, trên thực tế các bác sĩ không bao giờ khuyên bệnh nhân uống nước để bổ sung khoáng chất hay vitamin, mà lời khuyên của bác sĩ chỉ đơn giản là uống nước để bổ sung nước cho cơ thể. Con người không dựa vào nước uống để lấy chất dinh dưỡng. Chức năng của nước trong cơ thể con người thường gồm các chức năng chính sau: tiêu hóa thức ăn, vận chuyển chất dinh dưỡng, tuần hoàn máu, bài tiết chất thải, điều hòa nhiệt độ cơ thể.
